آشنایی با تاریخچه اولین رستوران ایرانی
غذاخوری‌ها و رستوران‌ها از مهم‌ترین نهادها و مراکز در هر کشوری به شمار می‌روند. آغاز شکل‌گیری مکان‌هایی که در آن، امکان خوردن و نوشیدن برای مردم وجود داشته باشد به دوران باستان بازمی‌گردد. در ایران نیز، رستوران‌ها از زمان صفویه وجود داشته‌اند. اما شکل‌گیری و تاریخچه اولین رستوران ایرانی به صورت مدرن و عمومی به دوران قاجار بازمی‌گردد. اولین رستوران‌های ایران در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار تأسیس شدند و بیشتر به سبک و سیاق رستوران‌های فرانسوی بودند.
نحوه پیدایش و ایجاد رستوران‌ها
از آغاز دوران تمدن، ایده ایجاد مکان‌هایی برای ارائه و فروش مواد غذایی به منظور کسب درآمد به وجود آمد. این مکان‌های عمومی که در آن انواع غذاها ارائه می‌شد و مردم برای خوردن غذا به آنجا مراجعه می‌کردند، از زمان امپراطوری‌های رم و چین نیز وجود داشته است.
در آن زمان، کشاورزانی که جهت فروش محصولاتشان به شهرها می‌رفتند، بعضی اوقات چندین روز در راه بودند. بنابراین این نیاز احساس شد که در جاده‌ها و مسیرها باید اماکنی جهت استراحت و صرف غذا ایجاد شود. به همین دلیل، مکان‌هایی ایجاد شدند که در آنها روی یک میز بزرگ مقداری غذا سرو می‌شد. اما در این مکان‌ها امکان انتخاب غذا برای مشتری وجود نداشت و انتخاب غذا بر عهده آشپز آن مکان بود.
تاریخچه اولین رستوران خارجی
در زمان قرون وسطی، در فرانسه قانونی وجود داشت که بر اساس آن هر صنف تنها برای فروش یک ماده غذایی مشخص مجوز داشت. اگر چیزی غیر از ماده غذایی دارای مجوز خود را به فروش می‌رساند، این کار جرم محسوب می‌شد. یکی از افرادی که در این موضوع دستگیر شد، بولانگر بود که در محل کارش غذایی فروخت که در طبخ آن از گوشت پخته شده بره استفاده شده بود.
این موضوع باعث دستگیری او شد اما در دادگاه برنده شد و موجب شد تا مکان‌هایی که غذا می‌فروختند، در آینده کار وی را ادامه دهند. بعد از مرگ ماری آنتوانت و لویی شانزدهم، آشپزهای شخصی آنها اقدام به تاسیس رستوران‌های شخصی خود نمودند که موجب گسترش کار غذا فروشی شد. با گسترش و تنوع منوها، امکان انتخاب غذا در این رستوران‌ها برای مشتریان فراهم شد.
پیش از آنکه در مورد تاریخچه اولین رستوران ایرانی صحبت کنیم، اجازه دهید اندکی در مورد اولین رستوران خارجی توضیحاتی ارائه دهیم. نخستین رستوران تاسیس شده در جهان توسط بولانگر افتتاح شد. او مغازه‌هایی را ایجاد کرد که در آنها منوی متنوعی از سوپ‌ها را ارائه می‌کرد و اعتقاد داشت که غذاهای سالم و تازه بسیار اهمیت دارند. به همین علت مغازه‌های خود را با عنوان restaurers یا تازگی معرفی کرد.
تاریخچه اولین رستوران ایرانی
تاریخچه شکل‌گیری رستوران‌ها در ایران با تأسیس اولین مهمانخانه به سبک و شیوه جدید در ایران آغاز شد. این مهمانخانه به نام مهمانخانه نظافت، در سال 1321 توسط اسحاق خان معززالدوله در شهر تبریز تأسیس شد. اسحاق خان که کاروانسرای بزرگ مشهور به کاروانسرای کلانتر را به ارث برده بود، تصمیم گرفت که آن را تخریب کرده و بنا‌یی با اتاق‌های زیاد، آشپزخانه و سالن غذاخوری بنا کند.
بعد از ساخت این ساختمان، آن را مهمانخانه نظافت نامیدند و این مهمانخانه در واقع به عنوان اولین رستوران تاسیس شده در ایران به این دوران باز می‌گردد. با این تأسیس، گامی مهم در تاریخچه رستوران‌های ایرانی برداشته شد.
پس از این مهمانخانه‌ها، غذاخوری‌ها و رستوران‌ها به تدریج در شهرهای مختلف ایران شکل گرفتند. این رستوران‌ها به دلیل ارائه خدمات غذایی با کیفیت و متنوع، به مکان‌هایی پرطرفدار در بین مردم تبدیل شدند. افراد همچنین، علاوه بر مراجعه به رستوران‌ها در شهر خودشان، طی مسافرت به شهرهای دیگر نیز همواره به دنبال بهترین رستوران‌ها برای صرف غذا بودند که این نشان از اهمیت و جاذبه رستوران‌ها در جامعه ایرانی دارد.
نحوه معرفی اولین رستوران ایرانی
همانطور که در بالا نیز مشاهده کردید، تاریخچه اولین رستوران ایرانی که مهمانخانه نظافت بود، به طور رسمی با انتشار اعلانی در سال 1282 خورشیدی معرفی شد. این اعلان که در 25 شعبان 1321 هـ.ق منتشر شد، به طور واضح هدف از تأسیس این مهمانخانه را بیان می‌کرد. در بند نخست این اعلان، هدف از برپایی مهمانخانه این‌گونه توضیح داده شده بود:
مقصود از تأسیس این مهمانخانه استراحت عمومی است. برای آنکه وقتی مهمان ناخوانده یک ساعت پیش از ناهار و یا شام وارد می‌شود، صاحبخانه دچار دلگیری شده و احتمالا غذای کافی برای پذیرایی از مهمان وجود ندارد، در این حالت می‌توانید فورا از مهمانخانه شام و ناهار بخواهید.
این بند نشان‌دهنده نیاز اجتماعی به چنین مکانی بود که بتواند در مواقع ضروری به افراد خدمات غذایی ارائه دهد.
بند چهارم این اعلان به تجار و اصناف پیشنهاد می‌کرد که با قرار ماهیانه، غذای آنها توسط مهمانخانه به حجره‌هایشان آورده شود. این نشان می‌دهد که مهمانخانه نظافت اولین خدمات پیک و ارسال غذا برای مشتریان را ارائه می‌داد.
همچنین، در بند دیگری از اعلان، پیشنهاد تهیه غذا برای مهمانی‌ها مطرح شده بود. این بند نشان‌دهنده این بود که مهمانخانه نظافت آماده ارائه خدمات غذایی برای مهمانی‌ها و مجالس نیز بود که این خود یک نوآوری مهم در ارائه خدمات رستورانی به شمار می‌رفت.
این اعلان نشان‌دهنده تدبیر و نوآوری در خدمات‌دهی و ایجاد یک سیستم جدید رستورانی در ایران بود که نیازهای مختلف جامعه را پوشش می‌داد و به سرعت توانست جایگاه ویژه‌ای در بین مردم پیدا کند.
تاریخچه اولین رستوران ایرانی به سبک مدرن
همانطور که در بالا ذکر شد، رستوران‌های ایرانی اولیه به سبک سنتی در دوران صفویه ایجاد شدند. اما تاریخچه اولین رستوران ایرانی به سبک مدرن به دوران قاجار بازمی‌گردد. در این دوران، رستوران‌های مدرن به سبک غربی در ایران تأسیس شدند.
اولین رستوران مدرن در ایران، رستوران نایب بود که در سال 1256 شمسی در تهران افتتاح شد. این رستوران، که به سبک و سیاق رستوران‌های غربی اداره می‌شد، غذاهای ایرانی و فرنگی را ارائه می‌داد و شروعی برای ورود فرهنگ مدیریت رستوران مدرن به ایران بود.
در طول قرن بیستم، رستوران‌های بسیاری در ایران تأسیس شدند که طیف گسترده‌ای از غذاها را از سراسر جهان ارائه می‌دادند. این رستوران‌ها با ورود توریست‌های خارجی و تاثیرات فرهنگی ناشی از گردشگری و آشنایی با جهان غرب به‌ویژه پس از دهه 1940 شکل گرفتند. در این دوره، مردم ایران به دلیل تجربه‌های توریستی خود در خارج از کشور و مشاهده رستوران‌های غربی، تلاش کردند رستوران‌هایی به سبک اروپایی در ایران تأسیس کنند.
رستوران‌های اولیه مدرن در ایران، با معماری و دکوراسیون به سبک غربی و منوهای غذایی غربی تأسیس شدند. این رستوران‌ها در تهران و شهرهای بزرگ کشور به روش هایپر مدرن و سفارشی‌سازی شده، فعالیت می‌کردند و در منوی آنها رنگی از سنت غذایی ایرانی دیده نمی‌شد.
با پیشروی فرهنگ غربی و رشد جمعیت شهری، رستوران‌های غربی به ویژه فست فودها وارد بازار رستوران‌ها شدند و محبوبیت بسیاری بین ایرانیان پیدا کردند. رستوران‌های سنتی و اصیل با بهترین معماری و غذاهای ایرانی در کنار رستوران‌های بین‌المللی که غذاهای اروپایی و شرقی را ارائه می‌دهند، در دسترس مردم قرار دارند.
1 دیدگاه دربارهٔ «تاریخچه اولین رستوران ایرانی»
جالب بود